ادبیات کولاب

کولاب که در گذشته قسمتی از ولایت تاریخی ختلان (خَتَلان، خُتَلان) محسوب می شد، مکان شاعران مردمی، گوینده ها، دانندگان افسانه و روایت ها، رباعی سرایان، دو بیتی گویان و کوراغلی خوانان بود. از معلومات منابع تاریخی برمی آید که در قرن دهم میلادی، ختلان بخشی از دولت سامانیان بوده و در آن علم و ادب و فرهنگ وجود داشته است. طبق تحقیقات انجام شده، در آثار تاریخی و سرچشمه های ادبی راجع به نمایندگان ادبیات فارسی و تاجیک قرن های یازدهم یا سیزدهم میلادی از منطقۀ کولاب، هیچ گونه معلوماتی ثبت نشده است. شایان ذکر است که احیای حیات ادبی کولاب در قرن چهارده میلادی با نام میرسیدعلی همدانی پیوند خورده است. نمایندۀ دیگر ادبیات کولاب باقی کولابی، شاعر معروف قرن شانزده میلادی، است. به باور نگارندۀ این مقاله، معلومات دربارۀ شاعران و اهل ادب کولاب از قرن هجدهم تا ابتدای قرن بیستم نسبتاً فراوان است. در این دوران حیات ادبی در کولاب و نواحی اطراف آن در جوش و خروش بوده است و ادیبان و شاعران روابط ایجادی داشته ، در محفل های ادبی جمع می شده اند. در این مقاله به شماری از این ادیبان کولاب زمین و محافل ادبی آن ها اشاره شده است.